De meest gedenkwaardige partij van Jan Bom

Op 7 maart werd de damwereld opgeschrikt door het overlijden van Jan Bom. Deze sympathieke IJsselsteinse dammer was nog altijd een van de steunpilaren van het Utrechtse Ons Genoegen en kwam, ondanks zijn 85-jarige leeftijd, nog regelmatig uit in het eerste tiental van de nationale competitie. Bom was ruim 30 jaar lid van deze vereniging en was binnen de OG-muren (maar natuurlijk ook ver daar buiten) erg geliefd. Het was een aimabel mens, die menigeen nog heel fijn van zijn scherpe analyses liet genieten.

Bom nam vele malen deel aan het nationaal kampioenschap en wist één keer, in 1941, de titel te veroveren. Ook nam de IJsselsteiner diverse keren mee aan het wereldkampioenschap waarvan een derde plek in 1956 zijn beste prestatie was.

Een woord van dank gaat uit naar dochter Tini, OG Utrecht en Ton Sijbrands, die mij van de nodige informatie en partijen voorzagen.

Als we op de woorden van Bom afgaan in een boekje, dat Ton Sijbrands 5 jaar geleden over hem samenstelde, dan was zijn partij tegen Jac. Druijf jr. in de finale van de Meesterwedstrijd 1939 de meest gedenkwaardige. Bom was destijds geheel en al opgevoed met de damtheorie van Jack de Haas, zoals die was neergelegd in het standaard theorieboek uit die tijd "Het Damspel". Niet alleen begon Bom met zijn studie van het damspel met dit werk, hij werd ook nog leerling van de oude grootmeester. En wat dat in die schemerige periode betekende, kan bijna niemand in deze moderne tijd echt bevroeden. Gevangen in dat strakke keurslijf speelde Bom in de eerste jaren zijn wedstrijden met behoor-lijk succes. Heel omzichtig probeerde hij wel van tijd tot tijd eigen ideeën te creëren maar kreeg dan - zeker als dit probeersel tot verlies zou leiden - onge-nadig op zijn tabberd van De Haas. Desalniettemin hield Bom vol en zo ontwik-kelde hij een eigen speelstijl, die hij tot aan zijn dood toe volhield.

Tegen Jac. Druijf kwam er een opening op het bord, die hij zelf had ontwikkeld. Van Druijf wist Bom dat hij deze afkeurde. Maar waarom en hoe hij het zou tegenspelen, dat wist hij niet. Ik citeer:

Vandaag de dag zou een speler misschien wel aardig wat tijd uittrekken om te bezien of hij zich met de laatste zet wel kon inlaten op een vroege Ghestem. Maar in de tijd van deze partij was een dergelijk principe volkomen onbekend.Jac. Druijf vond, zoals hij later zei, dat hij de speelwijze van Bom volkomen onder controle had omdat hij alleen maar rekende op 22.34-30 of 49-44.

22.28-22!! Zelfs Bom griezelde indertijd van dit idee. Van schrik, en denk daarbij dat in die tijd ook nog een tijdcontrole op de 25e zet was, kwam zwart al vrij snel tot: 22. ...10-14. Scherper is 09-14. Na 23.33-28 zijn dan enkele interessante spelgangen mogelijk: 23.33-28 2-7 24.34-30 7-11 en vooral niet 24. ...23-29 omdat de stand na 25.39-33 verloren is. Immers 25. ...7-11 is nu gedwongen, maar na 26.30-25 gaat wit vrij gemakkelijk winnen door de vastloopvarianten.

25.30-25 12-17 26.39-33 8-12 27.43-39 24-29 28.33x24 20x29 29.39-34 14-20 30.25x14 9x20 31.49-43 20-24 32.34-30 3-9 33.43-39 9-14 34.30-25 15-20 35.39-33 29-34 36.40x29 23x34 37.36-31 34-39 ook 37. ...19-23 biedt geen soelaas: 38.28x39 17x28 39.32x23 21x34 40.42-38 18x29 41.33x15 met winst

38.33x44 24-29 39.44-39 20-24 40.39-34? Nu had wit kunnen toeslaan met 40.40-35, omdat op
a) 40. ...18-23 41.39-34 12-18 42.34-30 zwart het kan opgeven en op
b) 40. ...19-23 wit heel gemakkelijk wint via 41.28x10 17x28 42.32x34 21x43 met zowel 43.34-30 43x45 44.30x6 als 43.35-30 24x33 44.48x28 etc.

40. ... 29x40 41.35x44 24-29 42.44-40 18-23 43.40-34 29x40 44.45x34 12-18 45.48-43 Op 45.38-33 zou 45. ...14-20 46.25x14 19x10 47.28x8 17x30 nog problemen hebben gegeven. Na de tekstzet wordt er afgewikkeld naar een eindspel waarin wit altijd winnend voordeel behoudt.45. ...14-20 46. 25x14 19x10 47.28x8 17x28 48.32x12 21x41 49.42-37 41x32 50. 38x27 26x37 51.8-2 11-17 52.12x21 37-41 53.21-17 41-47 54.17-12 47-20 55.2-13 20-25 56.43-39 25-3 57.12-7 3-17 58.7-1 17x44? Deze onnauwkeurigheid stelt wit in staat de partij binnen twee zetten uit te maken. Na 58. ...17x50 zit er geen directe winst in en zal wit met geduld en beleid eerst zijn twee schijven (of in elk geval één daarvan) naar de promotielijn moeten dirigeren.

59.1-6 44-35 want op 59. ...44-49 volgt de lichte combinatie 60.13-2 en 61.6-11. 60.13-2! en zwart capituleerde. Immers, er dreigt 61.27-21 en 62.34-40 en er is geen enkele manier waarop de zwarte dam zich uit het vangnet kan bevrijden.

Wellicht dat deze ontmoeting vandaag de dag geen bijzondere aandacht zou krijgen, omdat het door wit toegepaste systeem inmiddels gemeengoed is geworden. In de episode '35-'43 was dat (door de oorlog) evenmin het geval. Pas in de jaren '50 kwam Bom zelf tot de herontdekking van deze - toch wel - historische partij!

Agenda

28 KNDB training NST/CJT/NDT. 29 KNDB, training NTT/CAT

Mei
11-23 mei: SALOU(Spanje) damvakantie. Info: A.Presman, 055-8440824 of 0627235357

(W)aard-igheidje

De afsluiting van vorige week was een bloedstollende partij uit de onderlinge van Ons Genoegen:

De afsluiting van deze rubriek is een fantastische combinatie uit het kampioenschap van Nederland 1966, voorgekomen in de partij Bom-Palmer. Hoe werd zwart na 33. ...10-15 fraai en spectaculair van het bord gemept?