Misstap van een supergrootmeester

Komende zaterdag al weer de derde ronde van de nationale competitie. In de Ereklasse gaat verrassend Wolter&Dros/ADG aan kop met twee klinkende overwinningen. De eerste werd in winst omgezet bij het Tilburgse Angarde, terwijl daarna oud-landskampioen Witte van Moort een kopje kleiner werd gemaakt. En niet zo zuinig ook, gezien de 14-6 uitslag!

De eerste wedstrijd verliep sportief maar eindigde wel “tumultueus”: Harm Wiersma liep verrassend tegen zijn eerste competitienederlaag sinds 1995 aan. In een inhoudelijk buitengewoon interessant duel met Arne van Mourik slaagde de oud wereldkampioen er niet in zijn voordeel in winst om te zetten en sloeg vervolgens ten onrechte een remisevoorstel af. Een kloknederlaag was het sensationele resultaat. Clubgenoot van Mourik zette zijn bevindingen op papier en stond deze vrijwillig af voor deze kolommen, waarvoor dank.

Harm Wiersma – Arne van Mourik 0-2
1.33-28 17-22 2.28x17 11x22 3.39-33 6-11 4.35-30 20-25 5.34-29 25x23 6.32-28 23x32 7.37x6 Deze openingsvariant geeft statistisch gezien aan wit de beste kansen, maar het voordeel voor de zwartspeler is dat die redelijk snel kan doorschuiven. 7....19-23 8.41-37 15-20 9.46-41 14-19 10.37-32 10-14 11.41-37 5-10 12.31-26 10-15 13.37-31 20-24 Als zwart de wending naar klassiek spel had willen vermijden was hier 23-29x30 aan te bevelen. 14.33-28 15-20 15.38-33 16-21 16.26x17 12x21 17.42-38 21-26 18.47-42 26x37 19.42x31 4-10 20.31-27 20-25 21.40-35! Betrekt indirect de passieve schijf op 45 in het spel. 21. …24-30 22.35x24 19x30 23.28x19 14x23 24.45-40 9-14 25.44-39 13-19(!) 26.49-44 3-9 27.36-31 8-13? In combinatie met zwarts volgende zet is dit plan af te raden. Doordat de stand wederom klassiek wordt komt wit definitief in het voordeel. 28.40-34 30-35? Hier moest 19-24 en ook al oogt de zwarte stand minder flexibel, bewezen is er nog niets.
29.33-28! 7-12 30.39-33 10-15. Over de fase tussen de 12e en 30e zet valt natuurlijk veel meer te zeggen. Belangrijk voor het verdere verloop is in ieder geval dat Wiersma in de fase tussen de 25e en 36e zet extreem veel tijd stak in een poging een sluitende winst te vinden. 31.31-26? De situatie na 34...14-20 leert dat wit hier beter meteen 31.44-39 had kunnen spelen. Dan is 15-20 absoluut verboden vanwege 32.50-44! 20-24 33.34-30 25x34 34.39x30 en het gebrek aan bewegingsvrijheid wordt zwart fataal. Dus had er na 31.44-39 niets anders op gezeten dan het armzalige 23-29 te spelen en hoe wit ook slaat, groot voordeel is een feit. Een speler van het kaliber Wiersma buit dat dan ongetwijfeld uit. Met de tekstzet verspeelt hij een kostbaar tempo op de korte vleugel. 31. …15-20 32.44-39 ook 32.33-29 25-30 enzovoort is erg goed speelbaar voor wit, maar tegelijkertijd minder duidelijk.
32. …20-24. Wit’s enige serieuze winstkans bestaat nu nog uit een flankaanval via 33.27-22 18x27 34.32x21 23x32 35.38x27 13-18 36.21-16. Of die aanval na bijvoorbeeld 2-7 37.33-28! goed genoeg zal blijken is analytisch niet eenvoudig aantoonbaar, maar zeker is dat zwart het zwaar krijgt. 33.34-30? 25x34 34.39x30

Zwart heeft nog maar één goede zet, maar die is wel verrassend sterk: 34...14-20! 35.28-22 Het logische 35.30-25 9-14 lijkt wit optisch veel voordeel op te leveren, maar het tegendeel is waar. De variant 36.43-39 (36.50-44?? geeft zwart dam op 50) 35-40 37.50-45 biedt zwart twee mogelijkheden. Met de eerste ontsnapt hij al op wonderlijke wijze naar een remise-eindspel: 37....2-7! 38.45x34 23-29 39.34x23 18x29 40.48-43 29-34! 41.39x30 24x35 42.43-39 20-24 43.39-34 en nu de clou 13-18!! 44.34-29 35-40 45.29x9 19-23 46.28x19 18-22 47.27x18 12x3 met analytisch remise.
Er is echter nog veel beter! Zoals Ton Sijbrands opmerkt staan de witte schijven na 37... 23-29!! 38.45x23 18x29 39.48-43 2-7!! zeer ongelukkig. De staart 1/7/12 zorgt er voor dat wit na beroering van veld 21 (met 26-21 of 27-21) niet meer tot 39-34 komt; 40.....29-34 41.39x30 24x35 42.43-39 20-24! en dezelfde manoeuvre als in de eerste variant breekt wit op. Maar ook na 40.27-22 12-18! 41.22-17 (zetdwang) 29-34 42.39x30 24x35 43.43-39 20-24 44.39-34 7-12! 45.17x8 13x2 zijn ineens alle kansen aan zwart, ondanks zijn schijf achterstand! Wiersma onderkende gevoelsmatig het gevaar, maar ook na de partijzet kantelt de partij naar licht voordeel voor zwart.
35....23-29 36.26-21? Beter was hier nog 36.30-25 9-14 37.22-17 12x21 38.26x17 en wit bereikt een voordelige remise. 36... 9-14 37.30-25 35-40
Met zelf nog een minuut of 7 op de klok bood Van Mourik hier remise aan. Tegen een gerenommeerde tegenstander had Wiersma dat voorstel vast aangenomen. De tussenstand (3-1 voor ADG) noopte hem echter wellicht tot doorspelen. Het bleek echter de goden verzoeken toen hij daar pas toe besloot met slechts driekwart minuut bedenktijd voor dertien zetten.... 38.21-17 12x21 39.27x16 18x27 40.32x21 2-7 41.21-17 7-12 42.17x8 13x2 43.16-11 40-45 44.33-28 de witspeler verkeert inmiddels licht in de problemen, want in de weinige tijd die er nog over is moet hij een eventuele dam op 50 onschadelijk zien te maken. Waarschijnlijk was 44.... 29-34 45.38-32 34-40 46.28-22 24-29 47.43-39! (met probleemloze remise) het eenvoudigst snel te berekenen. Daarom reageerde Van Mourik na 45.38-32 vrijwel meteen met 24-29 en niet met 34-40. De aangeboden mogelijkheid om snel nog even naar de consequenties van 46.43-39 en 47....29-33 te kijken zou wellicht aanlokkelijk zijn. Merk trouwens op dat zwart op 45.28-22 niet met 19-23 mag reageren vanwege 46.22-18! en 47.11-7 w+. In dat geval was dus wel 45....34-40 gevolgd. 44... 29-34 45.38-32 24-29(?!) 46.43-39 34x43 47.48x39 en inderdaad trok Wiersma voor deze ruil net even iets te veel tijd uit. Misschien in onwetendheid dat hij nog drie zetten moest doen. Tijd om te noteren was er immers al lang niet meer...
47... 20-24 48.11-7 2x11 en er verscheen een min voor het extra uur dat inmiddels bij wit op de digitale klok stond. De arbiter verzocht direct de zetten bij te werken en vroeg of de benodigde 50 zetten waren gehaald. “Volgens mij niet” was de verbaasde reactie van Van Mourik, die tot en met de 42e zet genoteerd en verder afgeteld had. En inderdaad, oud-wereldkampioen Wiersma bleek tot een ieders verbazing een kloknederlaag te hebben geleden. De stand na 49.6x17 1-7 en dan bijvoorbeeld 50.32-27 is potremise. Hoeveel tijd zou je nodig hebben voor het uitvoeren van die witte zet, slag, zet? Twee, drie seconden?

Agenda

t/m 19 Amsterdam. Bijlmer-toernooi A. Mohamedjoesoef 020-699 51 21; 18/19 Muhlhausen/Thuringen (D). Internationaal open jeugdtoernooi M. Luhn 00 49 (0) 3601 421 336; 18 Nationale Competitie 3e ronde KNDB 026-495 23 09; 22-25 Amersfoort: Open kampioenschap van Amersfoort. Info: P.Bottenheft, tel. 033-4722532; 25 Papendal. Centrale training aspiranten, pupillen en meisjes KNDB 026-495 23 09; 25 Zegveld. Jeugdtoernooi A. de Bruijn 0348-69 15 87; 26 Papendal. Centrale training subtop, vrouwen en junioren KNDB 026-495 23 09

(W)aard-igheidje

De oplossing van het vraagstuk van vorige week.

De nieuwe opgave. Een van de fraaiste combinaties die ik ken. Hoe wint wit?