Oudejaarsknallers

In "Damnieuws', het 14-daags tijdschrift voor dammers die bij willen blijven, heeft Brabander Eddie van de Acker een apart hoekje: damcuriosa. Kolderieke avonturen worden op het 100-ruitenveld getoond, die niets met het partijspel te maken hebben. De gekste capriolen worden in deze rubriek behandeld die ooit door dammers zijn vervaardigd. Van volle borden tot gekruiste lintwormen, van vierkantjes tot letters op het bord, je kunt het zo gek niet bedenken of het komt in deze kolommen voor. De gigantische slagprincipes, die als een flitsende knaller uw bord overvliegen om ergens na gedane arbeid op een veld neer te ploffen zijn een genot om te zien. In feite dus vuurwerk op het dambord. (onder deze titel bestaat trouwens een damboek!) En omdat we toch met zijn allen bezig zijn om het jaar uit te knallen en vervolgens te beginnen aan een nieuw negentienhonderdtweeduizend (wat een woord) leek het mij gepast om deze rubriek eens te vullen met echte knallers. Een eerbetoon trouwens aan van de Acker, die ooit eens heeft geschreven: waar de doorsneedammer lyrisch kan worden van een mooie slagzet, een gave positie partij of een geslaagde bewerking van een eindspelmotief is de curiosa-liefhebber meer gecharmeerd van datgene op het dambord wat het alledaagse ontstijgt.
Wel, laten we maar stoppen met deze pennenvruchten want anders zou men nog een traantje kunnen wegpinken ook. Op dit moment staan een aantal millenniumknallers in de steigers, klaar om afgevuurd te worden.
In de 19e aflevering schrijft van de Acker dat het wel eens aardig zou zijn om, in navolging van wat de beheerder van het archief Groeneveld jaarlijks pleegt te doen, een overzicht te maken van auteurs van curiosaproblemen met de aantallen van hun creaties. Hoog op dit vooralsnog denkbeeldige lijstje zal ongetwijfeld de in 1867 in Arles geboren Jacques Bergier staan. Een oppervlakkige blik op zijn werk leert al snel, dat deze Fransman erg gecharmeerd was van optisch prettig overkomende stellingen. Een voorbeeld vindt u in ons eerste plaatje van vandaag.

Kijken naar dit schitterende plaatje is al een genot op zich. De zwarte dammendriehoek wordt volkomen opgeblazen:

Een bedenksel van Frans Hermelink dat de naam 'Het hek van de dam" meekreeg is op zich al een schilderij:
Na 16-43 beleeft u duizelingwekkende taferelen:

Nog maar eens een compositie van de Fransman Bergier, dat volgens van de Acker het grootste vierkant moet zijn dat op het dambord mogelijk is:
In dit vierkant, waarin zich ook nog een ander vierkant bevindt, gaat de ontleding via

Jan Vink zet met het volgend dia zijn woonplaats Utrecht nog eens in de schijnwerper. Het rechter gedeelte heeft sterke gelijkenissen met de Domtoren. Toch kreeg deze creatie de naam 'kruisraket' mee.

Mocht u de lancering van dichtbij willen meemaken:

Nog een 'spits'vondigheid van Jan Vink, die zeker in deze kolommen geprojecteerd moet worden. Mocht u niet genoeg schijven, er komen in dit stukje proza maar liefst 31 dammen tevoorschijn, een doos knopen doet wonderen:

Er breekt nu een enorme storm los:

Zo, zullen we maar weer terugkeren op aarde en met de beide benen op de grond gaan staan. De volgende creaties zijn van natuurlijke standen voorzien, maar ook hierin wordt weer volop gespot met het serieuze gepeins:

De geestelijke vader van dit onorthodox idee is Hilversummer Nol Beemer, die de stelling geforceerd naar winst leidt:

Reeds eerder in deze kolommen kwam het vierkant ter sprake. Een bijzonder soort van gemengde vierkantjes wordt gevormd door motieven, waarin zowel wit als zwarte schijven voorkomen. Misschien bekendst is het "vierkantje van Van der Meer", dat verloren is voor de kleur die aan zet is. Vele komposities zijn hierop gemaakt, die veelal voorzien zijn met dammen in de aanvangstand. Frans Hermelink laat zien dat het beoogde effect ook verkregen

Vanuit een fraaie partijachtige aanvangstand:

De inleiding is op zich al fraai door het offer 1.33-29 24x33 en het ruiltje 30-24 19x30 3.35x24. Nu is zwart gedwongen tot 18-23 4.28x19 en meent zich nu te kunnen redden door 4. ...12-18 5.39x28 18-23? Mispoes, want nu volgt de sprankelende finesse 6.36-31! 26x50 7.22-18 50x20 8.25x1 13x24 18x20 15x24 en 1-6!

Stellingen op het dambord, waarin een enkele witte dam een grote hoeveelheid verspreide zwarte schijven in een dodelijke greep heeft, worden ook wel Laocoonstellingen genoemd. Vele problemen zijn er op een dergelijk motief gemaakt, zo af en toe duikt er ook een op in het echte partijspel:

Op stijlvolle wijze versloeg de witspeler zijn opponent tijdens het Franse kampioenschap van 1950: 1.32-28 23x32 2.37x28 6-11 3.41-37 11-16 4.34-29 24-30 5.38-32 16-21 6.43-38 30-35 7.28-23 19x28 8.32x12 17x8 9.39-34 13-19 10.34-30 35x24 11.29x20 19-23 12.20-14 23-28 13.14-9 14.38-33 29x38 15.37-32! 28x37 16.9-3.

Zo en om de rubriek "waard"evol af te sluiten of, zo u wilt, het nieuwe jaar fris in te luiden een bord vol van ondergetekende, waarbij ik de absurde vormgeving duidelijk demonstreer. Aan Max Douwes komt de eer toe de eerste te zijn die ooit een bord vol schijven zette. Men zie zijn kolos in "De Problemist" van april 1946, die destijds, maar nu ook nog, partijspelers in verrukking bracht. Ongeveer 22 jaar later beschreef Piet Lauwen in de Problemist van augustus 1968 het geboorteproces van zijn bordvol. En dan nu op 46-5 van ondergetekende, die, zoals het een goede WAARD betaamt, u een goed gevuld bord neerzet:

Zijn er fanatiekelingen die van de 137 cijferslange oplossing gebruik willen maken als ze na uren zoeken het hoofd moeten laten hangen? Ik denk u allemaal. Daar gaat-ie dan. Nadat schijf 38 al was weggenomen komt de winst via één(!) tempozet tot stand. De rest is alleen maar slaan:

Hoe bedoelt u krankzinnig?

Agenda

8 KNDB-competitie, 8e ronde; 15 Halve finales NK; Sint Jansklooster: Alukantoernooi. Info: G.Boxum, 0527 - 246844. Annen: damdag EADC. Info: H.Haag, 0592 - 264747.

16 Halve finales NK; 22 Halve finales NK; 23 halve finales NK; 29 KNDB-competitie, ronde 9.